Tijdens een interview op FM Brussel over de roman Tot Later vroeg Johan De Smet of ik een jaar lang met een muur vol post-its had geleefd, want dat hij onder de getuigenissen van de personages een strakke structuur vermoedde. Nee, geen post-its, en ja, wel een strakke structuur.
Toen ik de vraag kreeg van de Bezige Bij Antwerpen om de auteursversie van Tot Later mits enige veranderingen bij hen uit te brengen, bedacht ik hoe ik met respect en opwinding naar het afgewerkte boek kon terugkeren. Een paramoulipistische voorwaarde betende de oplossing. Als ik een vorm kon bedenken die symbolisch bij het boek paste, zou het verhaal er als een nieuw avontuur rond kunnen groeien.
De zeshoek staat in de natuur bekend als de bouwsteen die met een minimum aan middelen een maximum aan kracht kan garanderen. De bijen bouwen er hun honingraten mee.
Voor Tot Later legde ik een zeshoek uit als de minimale vorm die een maximaal resultaat kon garanderen: de eclectische veelheid illustreren die Brussel zo eigen maakt. Want de grootstad Brussel is de noodzakelijke context voor de personages van het boek waarin ze hun levens vorm geven. Het resultaat is geen meeslepende ervaring, maar een gefragmenteerd lezen, een metafoor voor het leven in Brussel, waarbij alertheid en het bewustzijn van het hier en nu de codewoorden zijn.
In zes reeksen van negen rijgen de hoofdstukken zich aan elkaar, van 0 tot 26 en terug naar 0. Elke reeks vormt een fase in het proces dat een beginner die iets wil realiseren doormaakt: de heldere intenties, de eerste stappen, de obstakels die je moet overwinnen, het geloof dat je er bijna bent, de ontgoocheling, de hernieuwde moed en de overtuiging dat je op de juiste weg ernaartoe bent beland.
Samen vormen ze een zeshoek, die als bijzondere eigenschap heeft dat je hem doormidden kan vouwen, waarbij de beide stukken perfect op elkaar passen. Zo corresponderen ook de hoofdstukken van beide helften met elkaar. Honderd procent symmetrisch is de zeshoek niet, want perfectie is een menselijke illusie. Ik heb enkele bugs in de structuur aangebracht, die wel verklaarbaar zijn, voor wie naar een perfecte uitleg zou willen zoeken.
En om Johans vraag helemaal te beantwoorden: ik heb niet met post-its gewerkt. Het gereedschap dat de roman heeft vormgegeven is een spreadsheet. Lang leve Open Office!
